Уласнымі сіламі не кампенсуеш грэх…

Пра кнігу с. Анны Чайкоўскай WDC «Адпусты. Скарб Касцёла»
(«Про Хрысто», 2023)

«Хрысціянін не ідзе адзінока па шляху навяртання. У Хрысце і праз Хрыста яго жыццё злучаецца таямнічаю повяззю з жыццём усіх іншых хрысціянаў у звышнатуральнай еднасці Містычнага цела. Дзякуючы гэтаму паміж вернікамі адбываецца дзівосны абмен духоўнымі дарамі, і такім чынам святасць аднаго падтрымлівае іншых у значна большай ступені, чым грэх аднаго можа пашкодзіць іншым», — пісаў святы Ян Павел ІІ у буле «Incarnationis mysterium» з нагоды абвяшчэння Юбілейнага 2000 года. Як жа адбываецца гэты цудоўны абмен нябачнымі дарамі? Няўжо нас сапраўды могуць містычным чынам духоўна падтрымаць перажытыя кімсьці цярпенні, любоў і святасць людзей, з якімі мы нават ніколі не сустракаліся? Думка пра гэтую таямнічую повязь, якую апісваў Вялікі Папа, натхняе і адкрывае цудоўную перспектыву духоўнага жыцця: мы не адны ў гэтым свеце са сваімі цярпеннямі і цяжкасцямі, дый нават са сваёю грахоўнасцю, а еднасць святых — не проста прыгожая паэтычная фармулёўка з Сімвала веры, а вялікая збаўчая таямніца. Менавіта гэта даказвае кніга сястры памочніцы душам чыстцовым Анны Чайкоўскай WDC «Адпусты. Скарб Касцёла», якая сёлета выйшла ў выдавецтве «Про Хрысто» ў перакладзе на беларускую мову.

Кніга складаецца з чатырох асноўных раздзелаў і дадатку. Напрыканцы  кнігі прапануецца збор малітваў, актаў і гімнаў, з якімі звязана ўдзяленне адпустаў. У першым раздзеле — «Грэх і адкупленне чалавека» — аўтарка заглыбляецца ў прыроду і наступствы граху, разважае пра дар свабоднай волі, атрыманы кожным чалавекам ад Бога, і пра Божую ласку, дзякуючы якой чалавек можа быць збаўлены. Аднак калі ў гэтай праблематыцы кожны практыкуючы католік больш-менш арыентуецца, то пра наступствы граху — а менавіта віну, вечную кару і часовую кару — мы часцей за ўсё маем вельмі расплывістае і не заўсёды правільнае ўяўленне, мяркуючы, што споведзь і адпушчэнне грахоў аўтаматычна ліквідуюць непарадак, выкліканы грахом. Гэтай тэматыцы с. Анна Чайкоўска прысвячае істотную частку сваёй кнігі, дапамагаючы нам разабрацца з тым, што такое наступствы граху і навошта імкнуцца атрымаць адпуст, нават калі мы ўжо вызналі свае грахі ў споведзі.

Другі раздзел, «Ласка адпусту — скарб, які варта адкрыць нанова», прысвечаны грунтоўнаму і ўсебаковаму разгляду практыкі адпустаў у Каталіцкім Касцёле, пачынаючы з гістарычнага экскурсу ў мінулае і заканчваючы разважаннем пра вялікае значэнне адпусту для духоўнага жыцця чалавека. Аўтарка распавядае пра тое, як узнікла практыка адпустаў, як распачаліся крызісы і злоўжыванні ў гэтай сферы, як сёння Касцёл удзяляе адпусты вернікам. У кнізе апісваюцца віды адпустаў, тлумачыцца, што такое скарбніца заслугаў святых, хто можа ўдзяляць адпусты і хто можа іх атрымаць.

У наступным, трэцім раздзеле «Умовы атрымання адпустаў» падрабязна выкладаюцца ўмовы атрымання поўных і частковых адпустаў у звычайнай і надзвычайнай сітуацыі з глыбокім тлумачэннем кожнага пункту і аналізам некаторых памылковых поглядаў, якія часам фармуюцца ў практыкуючых вернікаў. Асабліва гэта датычыць такіх умоваў, як малітва ў інтэнцыях Папы Рымскага і поўная адсутнасць прывязанасці да якога-небудзь граху. Пра апошні пункт падрабязна распавядаецца ў асобным падраздзеле кнігі, фрагмент якога мы публікуем у гэтым нумары часопіса.

«Агульныя і прыватныя формулы ўдзялення адпустаў» — чацвёрты раздзел кнігі, у якім с. Анна Чайкоўска падае поўны спіс такіх формулаў паводле «Кнігі адпустаў» («Enchiridion Indulgentiarum») і іншых дакументаў Апостальскай Сталіцы. Часта мы банальна не ведаем, за якія пабожныя дзеянні належыць атрыманне адпусту, і таму не звяртаемся да гэтай скарбніцы Касцёла, страчваем магчымасць вызваліцца ад таго, што павінны адпакутаваць. Сумарна ж гэтых формулаў ажно каля 70-ці! У кнізе пры гэтым выразна падкрэсліваецца, што ўдзяленне адпустаў датычыць выключна вернікаў, а не саміх малітоўных формулаў, месцаў ці рэчаў.

«Дадатак» уключае найважнейшыя дакументы Касцёла, у якіх выкладаецца вучэнне пра адпусты: апостальская канстытуцыя Паўла VI, була і катэхеза Яна Паўла ІІ, дэкрэты Апостальскай Пэнітэнцыярыі і інш.

Пасля прачытання кнігі разумееш, што атрыманне адпусту — гэта вельмі няпростая справа, бо яна прадугледжвае няспынную карпатлівую працу над сабою. Да таго ж мы ніколі не можам быць дакладна ўпэўненыя ў тым, што сапраўды атрымалі адпуст за сябе або кагосьці з памерлых, бо толькі Бог ведае сапраўдны стан нашай душы. Застаецца спадзявацца на Яго бязмежную і шчодрую міласэрнасць, а таксама выхоўваць у сабе глыбокую пакору, бо ўласнымі сіламі немагчыма ні збавіцца, ні кампенсаваць учыненае ў жыцці зло.

Ганна Шаўчэнка